zondag 1 mei 2016

FOTO'S UIT DE WIERSHOECK- EN SCHOOLTUIN (274)


Er is een drietal bomen waarvoor ik in de eerste maanden van het jaar bijzondere belangstelling heb. Al heel vroeg, nog hartje winter, speur ik regelmatig op de takken van de hazelaar of de kleine rode, vrouwelijke bloeiwijzen al zichtbaar zijn. 

Een paar maanden later kijk ik met belangstelling naar de ontwikkeling van de wilgenkatjes. Bij de wilg zijn het dan vooral de mannelijke katjes met de met geel stuifmeel bedekte meeldraden die mij boeien en die door verschillende soorten insecten worden bezocht. Niet veel later beginnen de knoppen van de paarden- of wilde kastanje uit te lopen. Eerst zie je de glimmende bruine knoppen, die barsten vervolgens open en dan komt het blad tevoorschijn. Op De Wiershoeck staan een paar (vijf?) jonge kastanjebomen en het hele proces van de ontwikkeling van de knoppen was afgelopen dinsdag goed te zien. Een van de kastanjes ligt duidelijk iets voor op zijn soortgenoten, deze kastanje heeft al blad.

De paardenkastanje is afkomstig uit de Balkan en Klein-Azië. Daar zijn nog restanten te vinden van ooit uitgestrekte kastanjebossen. De Vlaming Quackelbeen was is de periode 1554-1562 lijfarts van een Aziatische sultan en via deze lijfarts en zijn Italiaanse collega Mattioli is de paardenkastanje in Europa terecht gekomen (door middel van een vruchtdragende tak). Via een Oostenrijkse diplomaat zou de paardenkastanje in ons land zijn beland. Het eerste Nederlandse exemplaar werd in 1608 aangeplant, in de Leidse Hortus Botanicus. In Engeland staan enkele zeer oude bomen, waarvan de oudste uit 1664 stamt. Deze reus heeft een hoogte van ongeveer veertig meter.

Als het voorjaar aanbreekt, toont de paardenkastanje zijn misschien wel uitbundigste fase. De dikke, tegenover elkaar liggende knoppen zwellen op. Er omheen zitten nog de opvallend harde en in het voorjaar zeer kleverige schubben. Ze beschermen de ineen gevouwen bladeren en de bloemaanleg tegen vorst en verdamping. Eerst klappen deze knopschubben terug en de zachte, bleekbruine, wollig behaarde blaadjes komen bloot te liggen. Vervolgens klappen ook die om en drukken zich tegen de tak aan. Het lijkt alsof ze slap hangen, maar ze voelen juist erg stijf aan. Zeker als de zon tijdens warme voorjaarsdagen aan kracht wint, gaan de knoppen in verbluffend korte tijd open. In een paar dagen kan dit proces voorbij zijn. Voor je het weet moet je wéér een jaar wachten op het uitlopen van de paardenkastanje!

De volwassen bladeren hebben een markante vorm. Ze lijken op reusachtige handen met vijf tot zeven spits toelopende vingers. Als ze afvallen laten de voetstelen hoefijzervormige littekens achter. Zelfs de spijkers van een hoefijzer lijken erin te zitten: de littekens van de nerven. Volgens sommigen stamt van deze gelijkenis de naam 'paardenkastanje' (andere bronnen zeggen dat de naam komt van de Turken die de kastanjes voerden aan hun drachtige merries). De hoefijzervormige littekens zie je verspreid over alle takken zitten, als kleine gedenkstenen voor de afgestorven bladeren van vorige generaties.


Info: plantaardigheden.nl 

Foto + tekst: Luit Staghouwer

Geen opmerkingen: